Bộ tài chính ban hành chế độ kế toán mới năm 2015

Thông tư 200/2014/TT-BTC được cho là có tính hướng dẫn cao, gần với chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), trao cho doanh nghiệp quyền quyết định nhiều hơn trong tổ chức kế toán. Một số thay đổi chính của Chế độ kế toán đáng chú ý như sau:

1. Chứng từ và sổ kế toán
- Ngoài các hình thức ghi sổ kế toán thông thường như nhật ký chứng từ, chứng từ ghi sổ, nhật ký chung, nhật ký sổ cái, Doanh nghiệp được tự xây dựng hình thức ghi sổ kế toán phù hợp với đơn vị của mình, có thể áp dụng theo hình thức ghi sổ kế toán của phần mềm kế toán đang sử dụng.

- Hệ thống mẫu sổ kế toán và chứng từ kế toán không bắt buộc phải tuân thủ theo mẫu của Luật ban hành, doanh nghiệp có thể tự thiết kế mẫu sổ kế toán, chứng từ kế toán cho phù hợp với đơn vị của mình miễn phản ánh đầy đủ nội dung, tính chất nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Mẫu sổ và chứng từ kế toán tại Thông này mang tính chất hướng dẫn mà doanh nghiệp có thể sử dụng.

- Về tài khoản kế toán: thay đổi số hiệu tài khoản hạch toán, thay đổi quan điểm ghi nhận giao dịch như, bỏ một số tài khoản 129, 139, 142, 144, 223, 311, 315, 342, 415, 512, 531, 532, … đổi tên tài khoản 121, 128, 222, 228 ... thêm tài khoản 1534, 1557 … một số tên gọi tài khoản thay đổi, khi hạch toán không phân biệt tài khoản ngắn hạn hay dài hạn, chỉ khi lập báo cáo tài chính mới quan tâm đến tài sản ngắn hạn và dài hạn.

- Việc ghi nhận các nghiệp vụ theo hướng sẽ được tuân thủ cao nhất chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS); cập nhật các IFRIC 13, IFRIC15; IFRS 3, 10, 15; IAS 16, 36, 39, 40…

2. Nguyên tắc kế toán doanh thu và thu nhập khác
- Việc hạch toán cho mục đích kế toán sẽ có sự phân biệt rõ với mục đích thuế, tăng tính minh bạch, rõ ràng cho người sử dụng thông tin kế toán. Doanh thu tính thuế chỉ được sử dụng để xác định số thuế phải nộp theo Luật thuế.

- Doanh thu kế toán không nhất thiết bằng với doanh thu ghi trên hóa đơn, không nhất thiết xuất hóa đơn là phải ghi nhận doanh thu và ngược lại. Ghi nhận doanh thu phụ thuộc vào các điều kiện của chuẩn mực kế toán cho phép.

- Khi luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trong nội bộ doanh nghiệp, doanh nghiệp có thể quyết định việc ghi nhận doanh thu tại các đơn vị nếu có sự gia tăng trong giá trị sản phẩm, hàng hóa giữa các khâu mà không phụ thuộc vào chứng từ kèm theo (hóa đơn hay phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ).

- Trường hợp xuất hàng hóa để khuyến mại, quảng cáo nhưng khách hàng chỉ được nhận hàng khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng hóa (ví dụ mua 5 sản phẩm được tặng 1 sản phẩm …) thì kế toán phải phân bổ số tiền thu được để tính doanh thu cho cả hàng khuyến mại, giá trị hàng khuyến mại được tính vào giá vốn hàng bán.

- Đối với cho thuê tài sản, có nhận tiền trước của nhiều kỳ, nếu thời gian cho thuê trên 90% thời gian sử dụng hữu ích của tài sản, doanh nghiệp được lựa chọn việc ghi nhận doanh thu một lần đối với toàn bộ số tiền cho thuê (trước đây chỉ ghi nhận vào doanh thu kế toán trong kỳ tương ứng 01 năm, số còn lại ghi nhận vào tài khoản 3387).

- Đối với các khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng: Bên bán được quyền ghi nhận là thu nhập khác của tất cả các khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng thu được từ bên mua nằm ngoài giá trị hợp.

- Các khoản tiền phạt bên mua thu được từ bên bán về bản chất là khoản giảm giá hàng mua, làm giảm khoản thanh toán cho người bán được hạch toán giảm giá trị tài sản hoặc khoản thanh toán (không hạch toán vào thu nhập khác) trừ khi tài sản có liên quan đã được thanh lý, nhượng bán.

3/ Nguyên tắc kế toán các khoản chi phí
- Các khoản chi phí không được coi là chi phí tính thuế TNDN theo quy định của luật thuế nhưng có đầy đủ hóa đơn chứng từ và đã hạch toán đúng chế độ kế toán thì không được ghi giảm chi phí kế toán mà chỉ điều chỉnh trong quyết toán thuế TNDN để làm tăng số thuế TNDN phải nộp.

- Các khoản thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường đã tính vào giá trị hàng mua, nếu xuất bán hàng hóa mà các khoản thuế đó được hoàn lại thì được ghi giảm giá vốn hàng bán.

4. Kế toán các khoản thuế
- Tài khoản 133-Thuế GTGT được khấu trừ. Bỏ các bút toán thuế GTGT đầu vào và đầu ra trong các giao dịch sản phẩm hàng hóa tiêu dụng nội bộ, khuyến mại quảng cáo.

- Doanh nghiệp có thể lựa chọn việc ghi nhận doanh thu và số thuế gián thu phải nộp bằng một trong 2 phương pháp: (1) Tách và ghi nhận riêng số thuế gián thu phải nộp (kể cả thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp) ngay tại thời điểm ghi nhận doanh thu. (2) Ghi nhận số thuế gián thu phải nộp bằng cách ghi giảm doanh thu định kỳ.

- Đối với các khoản thuế được hoàn, được giảm, phải phân biệt rõ số thuế được hoàn, được giảm là thuế đã nộp ở khâu mua hay khâu bán:

+ Thuế đã nộp ở khâu mua được hoàn lại, kế toán ghi giảm giá trị hàng mua hoặc giảm giá vốn hàng bán, giảm chi phí khác tùy theo từng trường hợp cụ thể. Riêng thuế GTGT đầu vào được hoàn ghi giảm số thuế GTGT được khấu trừ; đối với số thuế đã nộp ở khâu nhập khẩu nhưng hàng nhập khẩu không thuộc quyền sở hữu của đơn vị, khi tái xuất được hoàn thì ghi giảm khoản phải thu khác.

+ Thuế phải nộp khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ được giảm, được hoàn (ví dụ hoàn thuế xuất khẩu, giảm số thuế tiêu thụ đặc biệt), kế toán ghi nhận vào thu nhập khác.

5. Nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính
-Việc thay đổi kỳ kế toán phải tuân thủ luật kế toán. Khi thay đổi kỳ kế toán năm, kế toán phải lập riêng Báo cáo tài chính cho giai đoạn giữa 2 kỳ kế toán của năm tài chính cũ và năm tài chính mới.

- Khi lập báo cáo tài chính thì sự giảm giá tài sản (impairment asset) được xem xét đến cho một số nghiệp vụ như một số khoản đầu tư tài chính và bất động sản đầu tư. Các chỉ tiêu không phát sinh trên báo cáo tài chính doanh nghiệp được phép bỏ đi.

- Thuyết minh báo cáo tài chính bao gồm cả nội dung và đối tượng, xây dựng trên nguyên tắc công khai, minh bạch. Yêu cầu thuyết minh chi tiết về nợ xấu và nợ phải trả chậm thanh toán ...

- Báo cáo tài chính hợp nhất là một phần của chế độ kế toán doanh nghiệp. Bổ sung Nguyên tắc kế toán loại trừ khoản đầu tư của công ty mẹ vào công ty con trong giao dịch hợp nhất kinh doanh qua nhiều giai đoạn.

- Cập nhật một số thông tin về chuyển đổi báo cáo tài chính của công ty con ở nước ngoài.

- Chia cổ tức dựa trên báo cáo tài chính hợp nhất, không dựa trên báo cáo tài chính công ty mẹ. Công ty con được phát hành cổ phiếu riêng lẻ.

6. Các điều chỉnh quan trọng khác của Chế độ kế toán
- Lần đầu tiên xây dựng nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính không đáp ứng giả định hoạt động liên tục theo hướng tái phân loại toàn bộ tài sản dài hạn thành ngắn hạn; đánh giá lại toàn bộ nợ phải trả theo giá trị có thể thu hồi.

- Doanh nghiệp có nghiệp vụ thu, chi chủ yếu bằng ngoại tệ được chọn một loại ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ để ghi sổ kế toán.

- Trong chế độ mới có nội dung hướng dẫn về chuyển số dư và điều chỉnh hồi tố.
...